A IMPORTANCIA DA CULTURA CIENTÍFICA

Publicado o Setembro 23, 2022 por isaac

Imaxe xenérica da muller na ciencia

O concepto tradicional de cultura xeral atingue tradicionalmente a coñecementos en Historia, Literatura, Artes ou Filosofía, o que coñecemos habitualmente como “humanidades“. Aunha persoa “culta” atribúenselle este tipo de coñecementos, mentres que os correspondentes as ciencias ou a tecnoloxía asociámolos a persoas de un perfil máis técnico ou, directamente, a profesionais dos diferentes campos da ciencia, médicos, biólogos, químicos…

Pero, que é a cultura científica? Ter amplos coñecementos de todos ós ámbitos científicos?, coñecer a biografía dos máis importantes científicos da Historia? Obviamente, é importante coñecer as persoas que ao longo da historia da humanidade fixeron grandes contribucións ao coñecemento científico, pero máis importante é coñecer o significado, as consecuencias deses descubrimentos, non simplemente recoñecer a súa imaxe nunha pintura ou fotografía. Moitas persoas son capaces de poñer cara a Copérnico, Galileo, Newton, Mendel, Darwin, Pierre e Marie Curie ou Einstein, pero ignoran cales foron as súas achegas á ciencia.

É importante non quedar unicamente nos nomes, porque os grandes desafíos aos que se enfronta actualmente a humanidade, e que seguiran sendo motivo de preocupación nas próximas décadas, incluso séculos, teñen unha gran compoñente científica, ademais doutras sociais, económicas ou políticas. Pensemos, por exemplo, na última pandemia que estamos a piques de superar, pero que tamén ter que servir de advertencia de que virán outras, e que debemos aprender da nosa experiencia a como combatilas dun xeito máis eficaz, neste sentido hai un amplo consenso en que as vacinas tiveron un papel trascendental para paliar a gravidade da enfermidade da COVID19 e a súa propagación, o que non evitou que houbese movementos sociais contrarios a aplicación da vacina, moitas veces con argumentos absurdos, froito do descoñecemento científico, pero que si tiveron unha gran difusión nos medios de prensa e nas redes sociais. As medidas preventivas, os tratamentos e o xeito correcto de aplicalos, implican un mínimo coñecemento científico para que resulten máis eficaces, e isto afecta a toda a poboación.

Outro exemplo podería selo o Cambio Climático. É certo que na historia da Terra houbo unha interminable sucesión de cambios nas variables ambientais que traían consigo radicais cambios nas condicións atmosféricas e no clima, sen ir máis lonxe durante os últimos 2 millóns de anos (espazo de tempo relativamente breve en termos xeolóxicos) alternáronse ata 5 períodos cálidos con outros fríos, nos que gran parte dos continentes estarían cubertos por miles de metros de xeo sobre eles, que traían consigo grandes variacións no nivel do mar. Son as coñecidas glaciacións, das cales, a última rematou hai tan só 12.000 anos. Pero o que ten de particular o actual cambio moi significativo das condicións climáticas e que a súa orixe está na actividade humana, especialmente no uso de combustibles fósiles como fonte de enerxía, que supoñen unha enorme liberación de CO2 á atmosfera. Se non somos realmente conscientes da nosa responsabilidade neste fenómeno, dificilmente poderemos atallar o problema, e iso precisa duns coñecementos científicos esenciais.


Publicado en Ciencia e Sociedade | Etiquetado , , | Deixa un comentario

CONSECUENCIAS DAS MUTACIÓNS CROMOSÓMICAS

Publicado o Xuño 21, 2022 por Naia Rodríguez Fernández

eccb0761d74324d6bbfb230463603378

Antes de falar das consecuencias máis habituais ou coñecidas das mutuacións cromosómicas, convén aclarar un par de conceptos. Os cromosomas son as estruturas que llevan o noso contido xenético, é dicir, o ADN. E calquera cambio ou erro dentro dos cromosomas nos procesos celulares (mitose ou meiose) producirán o que se coñece como Mutación Cromosómica.

Existen 2 tipos de mutacións cromosómicas en función de si ese erro produce alteracións na cantidade de xenes (mutacións numéricas) ou no seu orde (esctructurais):

  • Mutuacións Numéricas son as que producen unha variación na cantidade de cromosomas. Á súa vez poden clasificarse en:

 – Aneupoidías: Danse cando no cariotipo hai un cromosoma de máis ou de menos.

Estas subdivídense en:

  1. Aneuploidías autosómicas

Son as alteracións vínculadas cOIPo número de copias dos cromosomas non sexuais.

A máis coñecida é  a Síndrome de Down (Trisomía do cromosoma 21) que non é unha enfermidade, ten algunas características comúns (morfolóxicas e de propensión a sufrir defector cardiacos, dixestivos ou de visión) pero con efectos en cada persona que o padece moi variables.  Mutación-cromosómica-2

 

Ademáis existen outras como a Síndrome de Edwards (Trisomía do cromosoma 18),

 

a Síndrome de Patau (Trisomía do cromosoma 13)

tendo as persoas unha expectativa de vida de máximo un ano, a Trisomía do cromosoma 22 que é unha das causas máis frecuentes de abortos no primeiro trimestre de embarazo, ou a Monosomía do cromosoma 21 que adoitath ser una anomalía mortal.

2. Aneuploidías sexuais.

Son as alteracións vínculadas co número de copias dos cromosomas sexuais.

Son as seguintes: a Síndrome de Klinefelter (trisomía dos cromosomas sexuais: 47, XXY) É característica do sexo masculino. Caracterízase por un tamaño pequeno dos testículos, un desenvolvemento anómalo de mamas e infertilidade. Tamén  a Síndrome de Turner (monosomía dos cromosomas sexuais: 45, X) que so afecta ao sexo femenino e provoca unha baixa estatura, un desenvolvemento defectuoso dos ovarios e defectos cardíacos, Síndrome do doble Y (síndrome do supermacho: 47, XYY) que son personas un pouco máis altas que os seus familiares, con extremidades largas e niveis de testosterona máis elevados que o promedio.  Polo xeral son fértiles. Síndrome da triple X (Síndrome da superfemia: 47, XXX). As mulleres que o posúen caracterízanse por ter órganos sexuais atrofiados, fertilidade limitada e estatura superior ao promedio.

– Eupliodía: Cando a mutación afecta ao número de xogos completos de cromosomas con relación ao número normal de cromosomas da especie. En xeral os seus efectos son menores que nas aneuploidías. Pódense clasificar polo número de cromosomas que teñan en:

1. Monoploidía o haploidía: Si as células presentan un solo xogo(n) de cromosomas.

2. Poliploidía: Si presentan máis de dous xogos (podendo ser: triploides (3n), tetraploides (4n), etc.

  • Mutacións Estructurais (erro no ordeamento lineal dos xens). Son: 

– Delecións: A síndrome de Prader-Willi é provocado por unha deleción parcial do cromosRoma 15. Ou o “cri du chat” (grito de gato) que se caracteriza por microcefalia, retraso mental e detención do crecemento. 

 

 – Duplicacións: A síndrome de X frágil é causado por unha duplicación de forma parcial dunha porción do cromosoma X.

– Inversións: Pouco frecuentes e non provocan grandes trastornos na persoa (pero sí o poden facer na descendencia).

– Translocacións: Con afectacións na reprodución pois si estos gametos fecundan, producirán un embrión con anomalías cromosómicas que poden: non embarazar, producir un aborto ou danos no feto de diferente intensidade.

Neste vídeo explícanse de forma sinxela as mutacións cromosómicas estructurais:


Actualmente disponse dun amplo coñecemento do cariotipo humano e das anomalías cromosómicas e pódense detectar anticipadamente calquera anomalía.

Publicado en Mediciña e saúde, Xenética e evolución | Etiquetado , , , , , , , | Deixa un comentario

O PULMÓN NA UCI

Publicado o Xuño 19, 2022 por Nuria Zhingre Rodiño

A deforestación dáse pola explotación da madeira e do territorio. Cando eliminamos un bosque e ese terreo é empregado para urbanización ou para actividade agrícola, diminúe a capacidade da superficie terrestre para poder controlar o seu propio clima e ao mesmo tempo, a súa composición química. A tala masiva das árbores, entre os séculos XVI e XVII en España, fixo que algunhas zonas do noso país, terminaran por converterse en páramos. España é o terceiro país europeo que provoca a deforestación de 32.900 bosques ó ano.

 

Os causantes deste fenómeno mundial, podémolos dividir en dous grupos:

  • Factores naturais: neste grupo podemos atopar ós incendios forestais (debido ao cambio climático, estes incendios cada vez son máis frecuentes e destrutivos) e as pragas e enfermidades nos bosques (tamén causan, de forma natural, deforestación. Un caso actual e extremo, é o dos bosques de Norteamérica).

 

  • Factores provocados polo ser humano: a actividade impulsiva do humano, é a principal e máis grave causa de deforestación. Neste grupo atopamos a tala de árbores mal xestionada (cada vez son taladas e queimadas maiores superficies para poder conseguir madeira e converter así ese territorio nunha zona de cultivo. Isto faise sen un control adecuado sobre o uso do solo), a gandería (para que o seu ganado se poida alimentar durante un longo período de tempo, os gandeiros arrasan con miles de hectáreas) e a urbanización do terreo (cada vez máis persoas viven nas cidades e as zonas urbanas quedan despoboadas. Deste xeito, é preciso ter maoir terreo onde edificar e, polo tanto, destrúense os bosques e as selvas).
  • Como afecta ás persoas?

Este suceso contamina o aire que respiramos con material moi pequeno, como os microplásticos, e con gases como o monóxido de carbono, metano, ozono,…  Estes,  contribúen ó aumento de morbilidade por enfermidades respiratorias e cardiovasculares. Por outro lado, tamén aparecen novas enfermidades e se dan as condición necesarias para dar lugar a maior variedade de patóxenos mortais e parasitos que causan, por exemplo, a malaria.

  • Como afecta ós animais?

Ó talar as árbores, as concentracións de dióxido de carbono, monóxido de carbono, dióxido de xofre e o dióxido de nitróxeno, son moi altas e provocan a morte de moitos animais. Ao mesmo tempo, o solo erosiónase cambiando así a paisaxe e dificultando tamén a busca de alimentos para os animais. Moitos deles perden o seu hábitat natural por mor da actividade do ser humano. Na última década, arredor de 500 especies animais foron ameazadas pola deforestación e o que esta implica.

Este fenómeno afecta directamente co quentamento global xa que, ao non haber tanto terreo forestal, non se absorben os gases de efecto invernadoiro e estes, soben a atmosfera. Despois da deforestación, o terreo perde a súa cuberta forestal e a súa fertilidade causando á vez, desertización. Nos bosques tamén se conteñen fluxos de auga de ríos e regatos  polo que, ó talar as árbores, xéranse inundacións e escorreduras.

Medidas para intentar frear á deforestación:

  • Podemos axudar reciclando e mercando produtos reciclados e sostibles co medio ambiente.
  • Empregando o papel de maneira racional e economicamente.
  • Substituíndo as árbores que foron taladas por outras novas plantas.
  • Protexendo ós bosques das actividades das empresas dedicadas á minería.


 

 

Fontes de información: National Geographic e Ecoavant.

Publicado en Cambio climático, Contaminación, Educación ambiental, Medioambiente | Etiquetado , | Deixa un comentario

A EXTINCIÓN DA VIDA

Publicado o Xuño 19, 2022 por Natalia Paz Chaves

 

As abellas son uns animais moi importantes para a vida humana e o ciclo da vida en xeral. Son imprescindibles para a vida do ser humano, tanto de maneira directa como indirecta, e grazas a elas, dáse o 70% da agricultura mundial, transportando o polen dun lado para outro. Elas favorecen a polinización e reprodución das plantas, que son un 35% da produción de alimentos.

Sen embargo, o 90% de especies están en perigo de extinción, neste caso, pertencen ao grupo dos himenópteros que son uns dos máis afectados, debido a pesticidas e e deforestación entre outros motivos.

Os motivos principais desta desaparición son:

A deforestación masiva: xa que ao non haber árbores, as abellas non teñen que polinizar e non habería sementes para continuar coa vida, porque é como unha cadea, nin terían lugares onde aniñar.

Falta de plantas: ao non haber planta as abellas non teñen de que alimentarse.

Uso de pesticidas e fertilizantes tóxicos: aféctalles a súa saúde e poden levalas directamente á morte.

 

A ONG Greenpeace afirmou que cada tres bocados dunha comida, un deles é gracias ás abellas. Segundo a Royal Geographical Society of London deron con algunhas formas de reemprazar os servizos de polinización silvestre enviando camións de abellas, estas modificadas xeneticamente para facelas inmunes aos insecticidas e ata facendo abellas robóticas.

As abellas non son as únicas que polinizan na maior parte de plantas, pero se estes animais chegan á completa extinción, haberá plantas que desaparecerían, por exemplo no caso das orquídeas, que soamente poden ser polinizadas por elas, ou nas cerdeiras, que un 90% da súa polinización tamén é grazas a elas.
Ademais de todo isto, se as abellas están en perigo de extinción, os alimentos como froitas e verduras que necesitan a súa polinización, non poderían cultivarse en cantidades tan grandes nin de forma tan barata, co cal, serían alimentos de “luxo” e a súa asequibilidade non sería tan fácil, o caso máis coñecido, sería na mel.

Hai unha estimación que di que hai 1400 millóns de insectos por persoa e que todos son imprescindibles para o equilibrio dos ecosistemas, sen embargo, actualmente un terzo dos insectos do planeta xa están en perigo de extinción. Por iso temos que actuar para frear isto, utilizando menos pesticidas ou outras substancias que lles afecten e sobre todo non matalas, porque non nos van a atacar, se non as molestamos.


Páxinas: Fundación Aquae, Ciencia, Ecología Verde.

Publicado en biodiversidade, Ciencia e Sociedade, Novas | Etiquetado , , , | Deixa un comentario

O EQUILIBRIO NECESARIO

Publicado o Xuño 19, 2022 por Raquel Bea Domínguez

Unha cadea trófica tamén coñecida como cadea alimenticia é a interrelación que establecen os seres vivos con outros ao alimentarse de estos nunha certa orde. O término cadea refírese a que un organismo come a outro, e a súa vez este é comido por un terceiro,… Esta revela os vínculos entre os descompoñedores, os consumidores e os produtores.

A cadea trófica funciona da seguinte forma. As plantas mediante a fotosíntesis crean materia orgánica a partir de materia inorgánica utilizando os raios de sol. Estos organismos son os produtores (autótrofos). Despois destos veñen os consumidores, os cales se alimentan da materia orgánica creada polas plantas, e tamén uns de outros (heterótrofos). E por último están os descompoñedores, que viven a base dos residuos e os restos (heterótrofos). Por exemplo, un ratón aliméntase de plantas para obter a enerxía necesaria para sobrevivir. O roedor, ao mesmo tempo, pode ser o alimento dun zorro. O zorro cando morre pode convertirse na comida dun ave carroñeira, como por exemplo un buitre. E cando o buitre morre, este é descomposto polos descompoñedores como os fungos, os vermes,… Estos organismos, a planta, o ratón, o zorro, o buitre, e o fungo son eslabones da cadea trófica e cada un atópase nun nivel trófico diferente. Os consumidores poden dividirse de dúas formas: consumidores da primeria orde, os cales son herbívoros e son os que se alimentan das plantas; consumidores da segunda orde, os cales son os carnívoros que se alimentan de outros consumidores.

A enerxía que se transmite dun eslabón a outro a través da cadea vai diminuíndo gradualmente. Cada un a recibe do eslabón inferior a el, salvo as plantas que a reciben do sol. No caso dos consumidores fálase de consumidores primarios (herbívoros), secundarios (omnivoros/carnívoros) ou terciarios (carnívoros carroñeiros). Non se adoita chegar aos consumidores cuaternarios xa que a enerxía que estes recibirían sería case inservible.

Dependiendo do lugar onde teña lugar a cadea estas se clasifican en cadeas tróficas terrestres e cadeas tróficas acuáticas.

Os problemas que existen referidos a este tema teñen que ver coa desaparición dos seres vivos que constitúen un eslabón nas cadeas. Ao desaparecer esta especie, os animales que se alimentaban deles empezaran a desaparecer ao atoparse sen alimento, ao mesmo tempo produciráse unha sobrepoboación da especie inferior á que desapareceu xa que non existe un depredador que a mate. Desta forma créase un desequilibrio nos niveles da cadea trófica. Por exemplo, os lobos e os coiotes son cazados por considerarse unha ameaza ao gando. Os roedores, que eran cazados por estos animais, crecen en número e fan estragos nos cultivos. Ao querer solucionar un problema, créase outro.

Para variar, o ser humano tamén ten un importante papel no desequilibrio dos ecosistemas. A agricultura crea un ecosistema reducido no que moitos animais vense excluidos. A tala de árboles, por exemplo, diezma hábitats naturais que acollen a miles de criaturas. A caza de animais para vender a súa pel ou outras partes tamén é perxudicial. Os seres humanos non usan as súas propias ferramentas para conseguir alimento, se non que susténtanse a base de granxas onde se crían animais de forma artificial ou de plantación masivas que logo son empaquetadas.

A mellor solución a todo isto é deixar á natureza seguir o seu curso ou involucrarse minimamente e só no realmente importante.


Publicado en biodiversidade, Ciencia e Sociedade, Medioambiente | Etiquetado | Deixa un comentario

O LIXO NAS CIDADES

Publicado o Maio 24, 2022 por Mateo Padín

Los residuos no son basura

Un estudo dun equipo de investigación da revista “Nature” estima que o lixo mundial das cidades será o dobre que o actual en 2025 e máis do triplo en 2100, e afirma que este é o contaminante ambiental que máis rapidamente se crea, xa que diariamente xeramos toneladas e toneladas de lixo. Ese artigo sinala que o lixo urbano non parará de crecer, para facernos unha idea, cada cidadán xea ao redor de 500-600kg de residuos ao ano, unhas cifras extremadamente grandes.

O lixo urbano, é un problema do que non se soe falar, só cando ocorre algún desastre ambiental ou certas protestas e manifestacións en referencia aos residuos que se van acumulando nalgunhas zonas dos pobos e cidades ou nos mares e terminan por incomodar á poboación. Segundo un artigo da revista mencionada anteriormente, lonxe de reducirse, o lixo aumentará nos próximos anos, provocando un enorme impacto ambiental.

Aínda que non o pareza, o sector textil e a industria da roupa atópase dentro dos tres maiores contaminantes do mundo, sendo a responsable do 20% das sustancias tóxicas que chegan ao mar.

Algúns países, como é normal, producen máis residuos que outros. O maior problema está nas cidades emerxentes. Vertedoiros como Jiangcungou en China, Sudokwon en Corea ou Bordo Poniente en México parece que compiten por ser os máis grandes do mundo. A zona este de Asia é na actualidade a rexión que presenta o crecemento máis rápido de produción de lixo.

El vertedero de Alicante tendrá que asumir más basura de la Vega Baja al negarse Murcia - Información

En referencia a todo o mencionado anteriormente, e tendo en conta o estudo citado, algunhas accións que poden levar a cabo as institucións públicas e as grandes industrias para reducir o lixo urbano, son:

  • Aumentar as tarifas de xestión dos residuos; en América do norte e Europa veuse que cando as tarifas aumentan, a xeración de lixo decrece.
  • Concienciar a toda a poboación para que non malgaste de forma innecesaria os produtos (facendo alusión á compra masiva) e poder reutilizar ou reciclar como é debido todo o lixo, empregando os contedores específicos para cada tipo de residuo.
  • Aplicar o “ecodeseño” (é dicir, o deseño clásico de produtos e servicios pero tendo en conta o factor ambiental na toma de decisións). Neste sentido, o deseño industrial e os sistemas industriais deberíanse concibir para conservar os materiais e non desperdicialos.
  • Reducir o lixo procedente da alimentación como poden ser algúns envases ou envolturas innecesarias para o produto.

CONTAMINACIÓN POR BASURA, CAUSAS Y EFECTOS DE LA BASURA

E fóra deste estudo, hai diferentes medidas se poden levar a cabo para reducir as grandes cantidades de residuos nos fogares. Algunhas destas accións son:

  • Reducir a compra masiva de roupa, mercando prendas de segunda man e procurando doar a institucións de caridade a roupa que xa non usemos e se atope en bo estado.
  • Converter os restos de alimento en compost, é dicir, en abono para as plantas, xa que este tipo de materia orgánica axuda a que a terra sexa máis fértil.
  • Empregar bolsas de tela para a compra, en lugar de utilizar as de plástico.
  • Reducir o desperdicio alimentario, planificando o que se vai a comer cada semana e comprando as cantidades xustas.
  • Promover o comercio local, consumindo os produtos de proximidade e a compra a granel.
  • Evitar o consumo de auga embotellada en plásticos, cambiando as botellas de plástico por botellas reutilizables ou de vidro.
  • Reducir o emprego de papel, como por exemplo evitando imprimir algúns documentos innecesarios ou empregando panos de tela para os almorzos.A continuación, neste vídeo podemos ver o que acontece cando non se toman as medidas necesarias ante os residuos que se xeran diariamente. Un claro exemplo de que o que hoxe está nas cidades, mañá pode estar no mar e provocar estas grandes acumulacións nos nosos océanos.


Publicado en Contaminación, Contaminación océanos, Contaminación solos, Educación ambiental, Medioambiente | Etiquetado , , , , | Deixa un comentario

VERÁN DURANTE TODO O ANO

Publicado o Maio 24, 2022 por Natalia Paz Chaves

Hoxe en día estamos vivindo os efectos do cambio climático, debido as accións do ser humano. Un destes efectos, é o quentamento global, causado pola emisión de gases do efecto invernadoiro, un gran exemplo, no ámbito da industria.

A maior parte das persoas din que non pasa nada por que aumenten as temperaturas, xa que sería como un verán durante todo o ano, pero non é só cuestión da calor, esto supón a desaparición de moitas especies, animais, prantas… Un gran exemplo son os arrecifes de corais, que a día de hoxe, o 50% xa desapareceron.

Consecuencias do cambio climático:

  • Aumento da temperatura global.
  • Os océanos quéntanse xa que absorben unha gran parte da calor terrestre.
  • Redución das capas de xeo xa que debido á calor, desfanse.
  • Desxeo.
  • Aumento do nivel do mar, no último século xa aumentou ao redor de 8 polgadas, e a día de hoxe, segue aumentando.
  • Acidificación dos océanos.
  • Fenómenos meterolóxicos extremos, como grandes sequías, choivas torrenciais…

 

Que aumenten as temperaturas é algo moi complexo, e non é o feito de que pasemos máis calor, senón os danos que pode causar na terra. Dende finais do século XIX, sábese que a temperatura da superficie do planeta aumentou 1,18 grados centígrados, pero que a  maior parte deste aumento sucedeu nos últimos 40 anos e tamén temos coñecementos de que dende o ano 2016 ata o ano 2020 foron os anos máis cálidos. 


A Organización Meteorolóxica Mundial(OMM), di que hai un 20% de posibilidades de que aumenten ata o 1,5 grados no 2024, e o Acordo de París de 2015, afirma que o aumento de temperatura non debería pasar do 1,5º C, sen embargo creen que entre 2030 e 2050 superarase. 

Captura

Hai unha media da temperatura terrestre, a cal non é nin moi alta nin moi baixa, e debemos coidar o noso planeta para que esta media siga sendo así, e non nos cause graves problemas, porque unha vez que ocorren, non hai volta atrás.


Páxinas: NASA, Sostenibilidad, Ecología Verde.

Publicado en Cambio climático, Clima e meteoroloxía, Contaminación, Educación ambiental, Medioambiente | Etiquetado , , , , , | Deixa un comentario

EN NÚMEROS VERMELLOS

Publicado o Maio 24, 2022 por Antía Padín Domínguez

overshoot-day-1140x600

O pasado xoves, 12 de maio, esgotáronse os recursos naturais en España que estaban previstos para empregar en 2022. Isto supón estar en números vermellos falando ecolóxicamente. Segundo o informe da Red de Huella Global, este día produciuse a sobrecapacidade da Terra en España.

O WWF indica neste informe que se precisarían 2,8 planetas para conlevar a demanda de recursos naturais ao acabalos antes de mediados de maio. O ritmo de consumo dun español medio produciu un déficit de -2,8 hectáreas globais por persoa (hag). A biocapacidade por persoa debería estar arredor de 1,5 hag, pero en España preséntase unha pegada ecolóxica de 4,3 hag. Isto significa que o noso país esgotou o seu gpresuposto ecolóxico anual no quinto mes, xa gastou máis recursos naturais dos que a Terra é capaz de volver a producir nun ano.

Día do déficit ecolóxico por países.

Día do déficit ecolóxico por países.

WWF fai culpable deste déficit ao modelo actual de consumo e produción, que á vez é unha das principais causas da crisis climática e da destrución da diversidade sen precedentes. Por estas razóns, a organización pide que se promova urxentemente un plan de recuperación económica sostible e unha redución da pegada ecolóxica da humanidade, así coma unha toma de decisións políticas para retrasar este día da sobrecapacidade. Nos derradeiros anos este día foise adiantando: no 2021 tivo lugar o 25 de maio, en 2020, tal día non chegou ata o 27 de maio, mentres que en 2019 foi o 29 de maio e en 2018, o 11 de xuño. Esto demostra que a presión ecolóxica sobre o seu territorio non deixa de medrar dun ano para outro, e é previsible que este día se siga adiantando.

Día do déficit ecolóxio no mundo.

Día do déficit ecolóxio no mundo.

Se analizamos a Terra no seu conxunto, un informe da Red de Huella Global, amosa que todo comezou a ir mal en 1970, cando o día de sobrecapacidade foi o 30 de decembro, pero ao ano seguinte xa foi o 20 dese mesmo mes, e en 1972 adiantouse ao 20 de novembro.

Isto demostra que España é un dos países que menos tarda en esgotar os seus recursos naturais. Na cabeceira da lista dos que antes esgotan os recursos están países coma Qatar, Estados Unidos, Canadá e Australia.


Publicado en biodiversidade, Medioambiente | Etiquetado , , , | Deixa un comentario

O XEO QUE NOS AFOGA

Publicado o Maio 24, 2022 por Nuria Zhingre Rodiño

Desde fai  xa uns cantos anos, os polos do noso planeta estanse a derreter debido ós diferentes cambios climáticos que se deron co paso do tempo na Terra. O desxeo dos polos ven a significar o derretemento do xeo destas zonas da Terra. Este xeo se converte en auga facendo así, que os océanos e mares aumenten o seu nivel e ao mesmo tempo, este feito fai que certos puntos do planeta desaparezan. Segundo unhas investigacións, desde 1979 ata o verán de 2014, no ártico, o área cuberto por xeo mariño, reduciuse ata un 40%. Na Antártida, os datos tampouco son moi gratificantes. O Totten e o Smith, uns dos seus glaciares, estanse derretendo debido ao aumento da temperatura nos océanos.

En Groenlandia, situada en América do Norte, desde 2021, como resultado do rápido avance do cambio climático, a capa de xeo desta zona perdeu máis masa na tempada de desxeo da que gañou no inverno.

 

Por que se desconxelan os polos do noso planeta? As principais causas polo que se leva acabo o derretemento do xeo de diferentes zonas da Terra son:

  • Emisións de CO2: debido á deforestación, queima dos combustibles fósiles, transporte,… a concentración do dióxido de carbono e outros gases de efecto invernadoiro na atmosfera, fai que se requente e se fundan os glaciares.
  • Quentamento dos océanos: o 90% da calor terrestre é absorbida polos océanos facendo así que nas zonas máis próximas aos polos e á costa de Alaska, onde se atopan glaciares, se derretan.
  • Actividade humana: desde a revolución industrial, o número de glaciares derretidos aumentou considerablemente.

Como afecta este fenómeno ás persoas?

O derretemento dos glaciares provoca o aumento do nivel do mar, o que a súa vez, incrementa a erosión costeira e eleva as mareas a medida que o quentamento do aire e do mar ocasionan tormentas costeiras como furacáns e tifóns. Isto, para aquelas persoas que residen nestes lugares, é nefasto xa que poden chegar a perder as súas vivendas.

Como afecta ós animais?

O derretemento do xeo polar afecta ás algas que crecen nas capas conxeladas facéndoas menos nutritivas para os animais mariños. Como se perde moita parte da capa de xeo, os animais depredadores perden espazo para cazar, reproducirse e para poder descansar. Xorden tamén cambios na forma na que se mesturan as poboacións. Hai animais que, ao ter un período máis longo sen xeo, están máis tempo illados e así, ten lugar un cambio no cruce de poboacións. Un dos animais que se ve afectado por este fenómeno, atopándose así en perigo de extinción, é o oso polar.

Como afecta ao medio ambiente?

A primeira consecuencia é a subida do nivel do mar. Esta subida xera que costas de cidades como Amsterdam ou Venecia teñan que estar moi pendentes de que non sexan cubertas totalmente de auga. Todas as costas están en perigo si o nivel sube rapidamente e non facemos nada para impedilo. Outra consecuencia é o cambio de salinidade na auga. O xeo mariño non contén sal e, ao derreterse, a auga doce quédase máis na superficie . Debido a isto, as correntes mariñas tamén se verán afectadas causando así cambios no ecosistema mariño, como é o caso do marisco, que con moita auga doce morre,  e no clima, afectando ao modelo de precipitacións que regula a distribución, intensidade e frecuencia das sequías, inundacións e tormentas.

Medidas para frear este suceso na Terra:

  • Reducindo os combustibles fósiles. O Goberno pode axudar moito pero nós, as persoas, tamén somos responsables e con pequenas, pero eficaces accións, podemos facer moito. Un dos exemplos máis claros, é reducir o uso do transporte.
  • Reciclando tamén faremos un bo uso dos materias que cada un de nós temos nas nosas casa sen necesidade de crear outros novos. Para poder obter novos obxectos como as botellas de plástico, é preciso o petróleo, material moi contaminante.
  • Diminuíndo a cantidade de auga que usamos, podemos reducir a cantidade de enerxía que é precisa para tratar ese auga. Aforrando auga axudamos a previr a contaminación e a aforra combustible.
  • Coidando a nosa alimentación. Se reducimos a consumo de carnes vermellas tamén axudamos ao medio ambiente xa que este tipo de carnes contribúen ao quentamento global, a tala das árbores e a diminución dos ríos.

               

 

Fontes de información: Ecología verde e Geoinnova.

 

Publicado en biodiversidade, Cambio climático, Clima e meteoroloxía, Medioambiente | Etiquetado , , , | Deixa un comentario

HERBÍVOROS COMO FORMA DE VIDA

Publicado o Maio 24, 2022 por Raquel Bea Domínguez

Dende a prehistoria o ser human alimentábase dos animais que cazaba e dos frutos que recolectaba, hai incluso persoas que din que a dieta paleolítica é a máis adecuada para os tempos que corren. Máis hoxe en día existen persoas que deciden quitar a carne das súas vidas e alimentarse unicamente do que ofrece a nai natureza. Pero é realmente bo ser vexetariano?

Hai moitas formas de ser vexetariano; hai persoas que o fan como forma de vida, sen consumir ningún artículo que dane os animas; persoas que non comen carne pero si peixe; persoas que non toman nada de orixe animal salvo o mel,… Normalmente as razóns para facerse vexetariano varían dende saúde, niveis espirituais e o coidado do medio ambiente.

A gandaría intensiva caracterízase por querer aumentar a producción minimizando os costes. Debido a esto libéranse moitas emisións de carbono a atmosfera: en España libéranse unhas 70 millóns de toneladas de CO2 ao ano e globalmente o porcentaxe de emisións de CO2 polo sector gandeiro é maior ao liberado polo transporte. Unha parte das emisións débese as flatulencias soltadas polos animales nas granxas. Na última década o número de animais cuadriplicouse mentres que o espazo no que habitan non variou.

Outro factor que hai que ter en conta a hora de cambiar a nosa dieta é o uso da auga. Para producir un kilo de carne de vaca precísanse 15.000 litros de auga, en cambio para obter un kilo de trigo empréganse 1.500 litros. Esto débese a que os animais precisan de toda esa auga durante a súa vida. A pesar disto existen artículos que rebaten estos datos xa que afirman que o 90% da auga invertida no crecemento dos animais é auga verde (procedente das chuvias).

Outro tema relacionado coas augas é a eutrofización. Isto é o aporte en exceso de nutrientes inorgánicos como Nitróxeno ou Fósforo a un sistema acuático. Todo isto provoca que algunhas algas proliferen de manera descontrolada, facendo que a luz non chegue a todo o ecosistema polo que moita da vexetación morre, e con ela peces e moluscos.

As causas da eutrofización, relacionadas co tema do que estou falando, son por exemplo o empleo de fertilizantes nitroxenados para os cultivos, que se filtran na terra e chegan ata os ríos ou augas subterráneas; os excrementos dos animais, os cales son ricos en nitróxeno, que mal xestionados poden acabar contaminando augas cercanas. Entre as consecuencias cóntase a pérdida da biodiversidade, a destrucción de ecosistemas acuáticos, a presenza de especies invasoras debido ao cambio das condicións do ecosistema, mala calidade da auga,…

Está previsto que para o 2050 a poboación mundial aumente ata os 9.700 millóns de persoas, isto significa unha necesidade de maior producción de alimento. Hoxe en día máis de dous tercios dos campos de cultivos están ocupados para o consumo animal e o resto para o consumo humano.

Outras cousas negativas de consumir carne son: a deforestación de bosques para producir pienso, o cal está ligado a que moitas familias teñan que ser desprazadas para que se poida explotar o chan no que se atopa as súas casas; coas gandarías industriais moitas granxas familiares perden o seu traballo; o maltrato animal, xa que moitos non chegarán a ver a luz do sol e viven en naves, encerrados e sen espacio para moverse.

Dende o punto de vista da saúde humana os vexetarianos teñen menor risco de sufrir alteracións nos niveis de lípidos e proteínas do sangue así como altos niveles de colesterol, diabetes ou enfermedades cardiovasculares. Isto é debido a que a proteína animal causa esos problemas e os vexetarianos non a consumen.

Tamén teñen un alto nivel de fibra debido as frutas e as verduras, o que favorece a non ter estreñimiento ou problemas do colon, gozan dunha dixestión lixeira. Non teñen risco de inxerir sustancias químicas que se usan na cría dalgúns animais. E por último pero non menos importante, unha dieta a base de vexetais é bastante económica.

Pero non todo son boas noticias, ser vexetariano conta con riscos, en primeiro lugar hai que estar ben informado do tema para poder facer unha dieta adecuada que non desbalance o noso sistema. Precísanse facer mezclas de alimentos de xeito que non falte ningunha vitamina esencial, como por exemplo a B12, a cal é difícil de atopar en vexetais. Outra cousa que os vexetarianos poden botar en falta son os micronutrientes como o ferro, fósforo, magnesio, calcio,… Hai que estar pendentes para poder sumplementar algunha destas vitaminas ou nutrientes en caso necesario.

As dietas veganas reducen o consumo da auga nun 50%, as emisións de gases de efecto invernadoiro e o uso da terra nun 75%. Se todo o mundo adoptara unha dieta vexetariana as emisións de CO2 no proceso de fabricación de comida reduciríase un 63%. A pesar de todo non hai que renunciar totalmente á carne, hai que ser conscientes do dano que se fai ao medio ambiente, e reducindo un pouco á carne das nosas dietas é posible facer un consumo responsable sen privarnos de nada.


 

 

Publicado en Ciencia e Sociedade, Mediciña e saúde, Medioambiente | Etiquetado , , , | Deixa un comentario